İlk başlarda internet, gündelik yaşamı kolaylaştırmak veya bilimsel araştırmalar sonucunda elde edilen kavramlara ulaşmak, kişilerarası ilişkilerin sürekliliğini korumak ve ticari hayatta bazı işlemleri kolaylaştırmak için tasarlanmış olsa da, kimi kullanıcılar için vakitlerinin büyük bir çoğunluğunu geçirdikleri, onsuz yaşama karşı büyük bir direnç gösterdikleri ve adeta hayatlarının merkezi olarak kabul ettikleri bir durum haline gelmiştir.
Siz de, yapmanız gereken başka işleriniz olmasına rağmen telefon veya bilgisayarınızda vakit geçirmeye devam ediyorsanız ve evde, iş yerinde bu durumunuz olumsuz karşılanıyorsa, işleriniz zamanında bitmiyor ertesi güne kalıyorsa bu durumda ‘internet bağımlısı’ olabilirsiniz.
Peki internet bağımlılığı nedir ve bu tanım nasıl ortaya çıkmıştır?
“İnternet bağımlılığı” terimi ilk kez psikiyatrist Dr. Ivan Goldberg tarafından patolojik internet kullanımını nitelendirmek için ortaya atılmıştır. Goldberg (1996) “İnternet Bağımlılığı Bozukluğunu” birden çok temel tanı ölçütü ile tanımlamıştır. Bunlar; ağda geçirilen zamanı artırma isteği, ağla ilgili hayal kurma, plânlanandan daha uzun süre internette kalma, sürekli fiziksel, sosyal ya da psikolojik sorunlara sahip olmak vb. Griffiths ise internet kullanımının bir tür teknoloji bağımlılığı (bilgisayar bağımlılığı gibi) ve davranış bağımlılıklarının bir alt türü (saplantılı bir şekilde kumar oynama gibi) olduğunu ifade etmiştir (aktaran Chou ve Hsiao 2000: 66).
Young (1998: 237-244) ise bağımlı internet kullanımını, “sarhoş edici bir madde alımını içermeyen bir dürtü kontrol bozukluğu” şeklinde tanımlamakta ve “patolojik kumar oynamaya” benzetmektedir. Young bağımlı internet kullanımında bazı örüntülerin sergilendiğini ifade etmiştir.
Bunlar:
- Sürekli bir biçimde internet kullanmayı düşünmek ve buna yönelik kaygı duymak (İnternette yapılan aktivitelerin hayalini kurma, internette yapılacak bir sonraki etkinlik ile ilgili beklentiler oluşturmak, vb.),
- Ruhsal doyum elde etmek için internet kullanım süresinin giderek artması,
- İnternet kullanımını kontrol etme veya sonlandırmaya yönelik başarısız girişimlerin olması,
- İnternet kullanımını sonlandırmaya ilişkin çabalar sonucunda kaygılı, huzursuz veya kızgın hissedilmesi,
- Başlangıçta internet kullanım süresi ile ilgili yapılan planın dışına çıkılması ve bu sürenin uzatılması,
- İnternetin aşırı şekilde kullanılması nedeniyle aile ve yakın çevreyle kurulan ilişkilerin, eğitim veya kariyer ile ilgili bir imkanın tehlikeye girmesi ya da bunları kaybetmeye yönelik risklerin ortaya çıkması,
- Aile üyelerine, arkadaşlara yada terapistlere (internet ile kurulan bağı gizli tutmak amacıyla) internette kalma süresi ile ilgili yalan söylenmesi,
- İnternetin sorunlardan veya rahatsız edici ruhsal yaşantılardan kaçmak için kullanılması (örn: umutsuzluk, suçluluk, çökkünlük, endişe)Kısacası, Young’a göre bir internet bağımlısı interneti, bilgi edinmek amacıyla değil, ruhsal sorunlarla başa çıkmak için kullanmaktadır (Young 2004: 405).
İnternet Bağımlılığı 5 şekilde kendini göstermektedir:
1. Online seks bağımlılığı: Yetişkinlere özgü sohbet odası ve sanal porno bağımlılığı
2. Online ilişki ve Online Sosyalleşme Bağımlılığı: Sohbet sitelerinde arkadaşlıklar edinme, twitter-instagram-facebook gibi sosyal medya ağlarının sık kullanımı
3. Online Kompülsiyonlar: Aşırı derecede kumar oynama, alış-veriş yapma ve açık artırma ya da bahis sitelerini kullanma
4.İhtiyaç Dışı Bilgi Arama Bağımlılığı: Gereğinden fazla web veya veri bankalarında tarama yapma
5.Bilgisayar Bağımlılığı: Aşırı derecede oyun oynama ve program hazırlama (yazma) bağımlılığı.
Peki, neden bunu yapıyoruz?
Sanal ortam, kişilere bazı durumlarda kolaylık ve avantaj sağlayarak bazı bireylerin bağımlılık geliştirmesine sebep olabiliyor. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
- İnternet erişiminin kolay olması sebebiyle gün içinde istenilen herhangi bir zamanda buradaki aktivitelerden yararlanma, bu aktivitelerin diğer alternatiflere oranla daha uygun maliyete sahip olması,
- Kişilerin sosyal statülerinden (ırk, cinsiyete, zenginlik vb.) arınarak kendilerini istedikleri şekilde tanıtma imkanı bulması, toplumsal alanda reddedilme ve onaylanmama gibi endişelerden uzaklaşması,
- Toplum içerisinde reddedilme kaygıları olmadan kişilerin kendi duygu ve düşüncelerini daha açık bir biçimde ifade edebilmeleri,
- Dünyadaki herhangi bir insana (farklı coğrafi konumda yaşayan veya farklı ilgi ve çalışma alanlarına sahip kişiler) kolayca ulaşma ve etkileşime geçebilme, bu tür ilişkiler için harcanan para ve zamanın minimum düzeyde olması,
- İnternette kurulan ilişkiler aracılığıyla yaşanılan sorunların daha rahat bir biçimde aktarılması, duygusal yakınlığın kurulması,
- İnternette yapılan herhangi bir eylemi başlatma, sürdürme veya sonlandırma gibi durumların kontrolünün bireye ait olması,
- İnternette yapılan herhangi bir aktivite sonucunda günlük yaşamdaki stres ve sorunlardan uzaklaşılabilmesi.
İşte tüm bunlar insanlara kendilerini iyi hissettikleri farklı bir dünya inşa etmelerine sebep oluyor. Bunun sonucunda insanlar değerli zamanlarını gerçek hayatlarından kaçıp inşa ettikleri sanal ortamda harcamayı tercih ediyorlar.
Peki bu kaçışa sebep olan ruhsal sorunlar nelerdir?
- Dürtüleri ve duygulanımları düzenleme, denetleme ve uygun biçimlerde ifade etme becerilerinde yaşanılan yetersizlik,
- Terk edilme ve reddedilmeye karşı duyarlılık, düşük özgüven ve özsaygı düzeyi, yetersizlik ve başarısızlık şemalarının varlığı,
- Kişi, sosyal bir grup veya nesneler ile dengeli, sürekli ve tutarlı ilişkilerin kurulamaması,
- Dış gerçeklikle ile kurulan bağın zayıflaması,
- Ruhsal sorunlarla başa çıkmak için ego savunmalarından bir ya da birkaçının sıklıkla kullanılması,
- Günlük hayatta stresle başa çıkma becerilerindeki eksiklikler,
- Toplumsal çevreye uyum sağlamada yaşanan sorunlar (Aile, okul, iş )
İnternet bağımlılığı ile nasıl başa çıkılabilir?
- Sizi internet kullanımına iten sebeplerinizi gözden geçirin. Eğer bu sebepler ruhsal dünyanızla ilişkili ise yaşadığınız problemi, altında yatan ihtiyacı keşfetmeye çalışın.
- İnternet kullanımı ile ilgili alışkanlıklarınızı değiştirmeye çalışın. Örneğin, işten veya okuldan gelir gelmez bilgisayar veya telefon başına geçiyorsanız, haftanın bir veya birkaç günü bu alışkanlığınızı değiştirmeye çalışın. Bir dahaki eve gelişinizde 1 saatinizi bu araçları kullanmadan kendiniz için bir şey yapmaya harcayın.
- Gündelik yaşamınızda sosyal kaynaklarınızı zenginleştirin. Kulüp etkinlileri, spor faaliyetleri, konserler gibi keyif alacağınız aktivitelere katılmaya çalışın.
- Herhangi bir yerde sıkıldığınızda oyun oynamak, sosyal medya hesaplarına bakma gibi davranışlardan uzaklaşarak, bu sıkıntınızı gidermek için alternatif yollar oluşturmaya çalışın.
- Bilgisayar veya telefonda zaman geçirerek, gerçekte yaşayacağınız güzel anları sınırlandırdığınızı unutmayın.
- İnternetin hayatınızdaki önemini sorgulayın ve bu önemin nereden kaynaklandığını, hangi ihtiyaçlarınıza yönelik olduğunu, hangi duygulardan kaçmak için kullandığınızı belirleyin. Bu ihtiyaçları karşılamada günlük işlerinizi aksatmadan sevdiklerinizle daha çok vakit geçirmenizi sağlayan alternatif yollar keşfetmeye çalışın.
- Fiziksel şikayetler ve gündelik yaşamınızda bazı bozulmalar yaşıyor ve sorunlarınızla baş etmede zorluk çekiyorsanız, ruh sağlığı uzmanlarından yardım almayı düşünebilirsiniz.